Faun

FAUN I MAGICZNY ŚWIAT LASU

             Witam! Tym razem zagłębimy się w literaturę francuską po polsku, jedynie bazując na wersji oryginalnej. 
              O wierszu Artura Rimbaud "Tête de faune", możemy powiedzieć, że daje czytelnikowi możliwość na chwilowe spotkanie z tajemniczym światem lasu, zarówno wielobarwnym, pięknym, jak i przerażającym, bądź nawet niebezpiecznym. 
Spośród gąszczu liści wyłania  się faun.
Przybliżmy sobie na początek zagadnienie: kim lub czym właściwie jest faun?

Definicja słownikowa brzmi tak:

 

faun staroż. rz. lubieżny bożek leśny, wyobrażany z koźlimi rogami i kopytami; satyr. Etym. - łac. Faunus mit. rz. 'staroitalskie bóstwo lasów górskich, opiekun pasterzy i stad, utożsamiany z gr. Panem; później przyjmowano istnienie wielu faunów, bożków polnych i leśnych, utożsamianych z gr. satyrami'; por. fauna.

                        Źródło:  http://www.slownik-online.pl/kopalinski/7BBE75DB76A3705C412565CB006D5D6D.php

Dodatkowo, mitologia pogłębia historię Pana (greckiego odpowiednika Fauna), według której bożek ten nie jest związany z moralnym podziałem na dobro i zło. Na początku, jako opiekun pasterzy i trzody, później kojarzony z płodnością i Naturą, wyszydzany na Olimpie z powodu swojej brzydoty, skrywa się w lasach Arkadii, gdzie mieszka z nimfami leśnymi i innymi bóstwami. Pan nie cieszy się dobrą reputacją z powodu przerażającego wyglądu, nieznośnego charakteru (napady wściekłości, straszenie ludzi) jak również niepohamowanego popędu seksualnego. 

(Źródło: http://film.interia.pl/news-labirynt-fauna-bozek-pan-faun-w-mitologii,nId,1772204)

W powszechnym wyobrażeniu Faun wygląda tak:

Źródło: https://openclipart.org/detail/261654/faun

Wracając do wiersza Rimbaud. Znajdujemy się w niezwykłej, leśnej scenerii. Wśród ogromu liści i kwiatów dostrzec możemy fauna. Bohater zjada kwiaty, po czym spłoszony przez gila, czmycha z drżącym uśmiechem na ustach. Pomijając, że faun jest postacią fantastyczną, samo zdarzenie w lesie może nie wydawać się nadzwyczajne. Nie zmienia to jednak faktu, utwór ten zachwyca, gdyż owo spotkanie z leśnym bożkiem przedstawione jest w bardzo niezwykły sposób- opis niesamowicie oddziaływuje na wyobraźnię czytelnika, pełen kolorów, elementów przyrody, metafor i porównań. Dodatkowo wprawia nas w nastrój tajemniczości, niesamowitości. 

             Ten krótki wiersz Rimbaud doskonale odzwierciedla założenia Parnasizmu.  Przede wszystkim główna postać zaczerpnięta jest z mitologii. Autor zachował niezwykłą dbałość o przedstawienie romantycznej wizji, poza tym utwór jest perfekcyjnie dopracowany,  poeta przywiązał wagę do rytmu, rymów i ogólnej dbałości o wygląd formy, co nadaje dziełu harmonii.

             Czytając  ten krótki poemat od razu na myśl przychodzą też założenia i wizja impresjonizm. Utwór ten cechuje rezygnacja z realizmu na rzecz tajemniczości, doznań sensualnych, pokazania chwilowych wrażeń.

Nawiązanie plastyczne do „Tête de faune” : 

Źródło: https://yukikomeignien.wordpress.com/2012/01/08/tete-de-faune/

… oddaje tę jakże wyrazistą grę kolorów, która pojawia się w umyśle czytelnika, pogrążającego się w lekturze dzieła Rimbaud. 

Skupiając się na samej postaci fauna, inne wyobrażenie postaci godne szczególnej uwagi to:

Źródło: http://artyzm.com/obraz.php?id=4556

             „Głowa starego fauna” Jacka Malczewskiego-  obraz olejny z 1906r

             Wizerunek stworzony przez Malczewskiego pełen jest spokoju i harmonii. Faun widoczny jest jako starzec w postawie statycznej. Podobnie jak w poemacie Rimbaud, otoczony jest roślinnością, zielenią.

             Najciekawsze jak dla mnie ukazanie postaci fauna w kulturze, odkryć możemy w hiszpańskiej produkcji filmowej Guillermo del Toro pt. LABIRYNT FAUNA z 2006 roku. Toro przenosi nas w świat widziany oczami małej dziewczynki, który, można by powiedzieć, rozgrywa się na dwóch płaszczyznach: brutalnej rzeczywistości i świata wyobraźni dziecka, w którym pojawiają się fantastyczne postacie. Jedną z nich jest Faun.  

             Nietuzinkowość tej postaci (Fauna) polega na tym, że nie da się jej sklasyfikować. Jest tajemnicza, przerażająca, zleca głównej bohaterce wykonanie zagadkowych, chwilami okropnych i przerażających zadań. Zdaje się być stanowcza i bezlitosna, jednak w ogólnym pojęciu tej postaci, nie jest ona czarnym charakterem historii. W trudnych dla dziewczynki chwilach to właśnie Faun pełni rolę jej przyjaciela i pocieszyciela.  

             Do oceny odbioru tego bohatera dochodzi oczywiście wspaniała charakteryzacja, która sprawia, że Faun zostaje w naszej pamięci na bardzo długo. 

A oto kilka kadrów z filmu:

http://film.onet.pl/doug-jones-kadry-z-filmow/xvk8s

http://film.onet.pl/labirynt-fauna-plakaty/znkg0

https://seemsobvioustome.wordpress.com/2013/11/28/fantasy-fairy-tales-and-female-sexuality-in-spirited-away-pans-labyrinth-and-coraline-4/

             Faun, postać mitologiczna, niejednokrotnie wykorzystywana jest w kulturze światowej, zarówno w rzeźbie, literaturze, malarstwie jak i kinematografii. Dlaczego? Na czym polega jej ponadczasowość?

                Trudno jest odpowiedzieć na to pytanie, jednak z całą pewnością można powiedzieć, że w wielu przypadkach jej pojawienia się, wprowadza klimat niesamowitości, tajemniczości. Pozwala nam choć na chwilę wyobrazić sobie świat inny niż mamy wokół siebie, pobudza naszą wyobraźnię do tworzenia obrazów, które oderwą nas od codzienności.

« À une passante », ou la fugacité de l'amour

Ce qui est magique dans la poèsie, c’est sa capacité de captiver des instants et de les éterniser. Bien après le moment, quand des détails et des impressions s’évaporent, il ne reste qu’un petit poème qui nous ramène au passé. La nature de l’homme opte, bien sûr, pour les souvenirs positifs : une félicité infinie, une exaltation esthétique ou une passion amoureuse. Ben justement ! L’amour, le coup de foudre, l’instant magique... ce sont des expériences qu’on trouve dans un poème de Baudelaire, « À une passante ».

Source: http://www.deoudekrantenlezer.nl/beelden.php?boek_id=25

Grâce à une rencontre fugitive avec la passante éponyme, le sujet lyrique vit un instant magique, un moment où il se détache de la réalité d’un café où il est assis en concentrant toute son attention sur la dame mystérieuse. L’apparition éphémère de cette femme, captée comme si c’était par un appareil photo, provoque la suspension du temps et apporte à cette scène de l'intimité et du lyrisme.

Robert Doisneau, Le Baiser de l'hôtel de ville, Paris, 1950

Source : http://temporadaenelcielo.blogspot.com/2014/01/robert-doisneau-photos.html

 La dame, qui se promène avec la gracieuse agilité, ressemble aux personnages qu’on trouve dans les anciennes photos. Sa figure, svelte et majestuese, domine dans la composition, en laissant la scénerie parisienne qui hurle et étourdit à l’arrière-plan. Une des jambes que la passante laisse apercevoir en soulevant sa robe, similaire à la sculpture, attire l’œil du sujet lyrique encore plus.

Willy Ronis, Place Vendôme, Paris, 1947

Source : https://fr.pinterest.com/pin/186195765815587530/

La passante constitue un idéal de la beauté inaccessible, pourtant existant. Indépendante, énergique et énormement belle, elle est pareille aux muses qui inspirent les poètes. Cependant, on ne peut pas la saisir ni l’arrêter : étant fugitive comme l’imagination créatrice, elle ne laisse à son observateur que d’inspiration et d’émotions menées jusqu’à l’extrême. Elle est un objet de l’amour et de la fascination dûe aux contradictions qui se matérialisent dans son regard. Le mystérieux et la beauté s’y mélangent avec une force violente et destructive, en donnant l’impression de « la douceur qui fascine et le plaisir qui tue ».

Robert Doisneau, La jambe, rue d'Alésia, Paris, 1968

Source : https://fr.pinterest.com/pin/366058275943826364/

La vie du poète prend de l’élan grâce à l’apparition sudaine de l’inspiratrice : elle l’illumine et lui apporte de la verve poètique. Ce coup de foudre semble un éclair qui illumine la nuit, il est une expérience très intense, mais, à la fois, très éphémère. L’envie du poète de revivre le moment est condamnée à l’échec, puisque leurs destins ne se croiseront à nouveau : la passante restera pour lui une inconnue. Après s'être rendu compte de cela, le sujet lyrique tombe dans le désespoir, pendant que le coup de foudre devient enregistré, comme dans une plaque photographique, à travers de la forme plus lyrique et romantique, un poème. Le poète y encadre un amour qui n’a pas pu exister éternellement que dans son imaginaire. 

L'innamoramento, duquel on parle dans le poème, est un terme italien qui désigne le coup de foudre amoureux. Il faut rappeler qu'il s'agit au XVIème siècle d'une sorte de fait de société très à la mode : la poésie amoureuse regorge de scènes de coup de foudre. Il correspond vraiment à l'intrusion radicale de l'amour dans la vie de deux personnes et le poète distingue ainsi deux phases : l'avant et l'après. Cela est aussi prétexte à l'écriture car il permet de montrer concrètement les changements qu'a produits l'amour.

Source : www.lettres-et-arts.net/histoire-litteraire-moyen-age-16eme/poesie-amoureuse-maurice-sceve-delie+24

L'amour au premier regard est un sujet qui revient souvant dans la littérature. Voici comment Julio Cortázar présente sa vision du coup de foudre dans Marelle :

Ce que beaucoup de gens appellent aimer consiste à choisir une femme et à l’épouser. Ils la choisissent, je te jure, je l’ai vu. Comme si l’on pouvait choisir dans l’amour, comme si ce n’était pas un éclair qui te fend en deux et te laisse pétrifié sur place. Tu diras qu’ils la choisissent parce qu’ils l’aiment, moi je crois que c’est versa vice. On ne choisit pas Béatrice, on ne choisit pas Juliette. Tu ne choisis pas la pluie qui te trempera jusqu’aux os à la sortie d’un concert.  

Source : J. Cortázar, Marselle, chapitre XCIII

Tant le corps féminin que les rencontres amoureuses par hasard dans un centre urbain ont servi comme inspiration pour les surréalistes (consulter, par exemple, la production littéraire d'André Breton). 

fragment du film de Luis Buñuel, Los olvidados

Source : www.youtube.com

Pour en savoir plus : http://surrealismeandfemme.e-monsite.com/pages/la-femme-objet.html

Source : http://surrealismeandfemme.e-monsite.com/pages/la-femme-objet.html